چغازنبیل:
چغازنبیل یا دوراونتاش، که اکثرا با نام چُغازَنبیل شناخته می شود. نیایشگاهی باستانی است در ایلام، که حدودا ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد، بنا گردید. چغازنبیل در سال ۱۹۷۹ میلادی، به عنوان اولین اثر تاریخی ایران، در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت. زیگورات چغازنبیل تا پیش از کشف زیگورات های کُنار صَندَل و تپه سیَلْک، تنها نمونهٔ پیدا شده از این نوع بنا در ایران بود. چغازنبیل قدیمی ترین ساختمان مذهبی شناخته شده، توسط خاور شناسان می باشد.
جایگاه چغازنبیل:
معبد چغازنبیل در جنوب غربی ایران قرار دارد. این معبد در شهرستان شوش واقع در استان خوزستان قرار گرفته است، و در نزدیکی منطقه باستانی هفت‌تپه قرار دارد. این سازه در ۳۵ کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر، و ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر باستانی شوش قرار دارد؛ و به دلیل واقع شدن در غرب رودخانه، در (مرز این دو شهرستان) جزء شهرستان شوش محسوب می‌شود. دوراونتاش از راهی انحرافی در جاده شوش به اهواز، و همچنین از جاده شوشتر به هفت تپه (جاده کشت و صنعت کارون)، در دسترس است.
پیشینهٔ بنای چغازنبیل و کاربرد آن:
مجموعه دینی-آئینیِ دوراونتاش، پیرامون ۱۲۵۰ پ. م (۱۲۴۰–۱۲۷۵ پ. م)، در دوران شاه ایلامی، اونتاش ناپیریشا، در ستایش «اینشوشیناک» ایزد نگهبان شوش، بنا گردید.
این بنا در اصل از ابنیهٔ سومری بوده، و در ممالک میان رودان به وفور دیده می شود. که برای پرستش خدایان به شکل مرتفع برای پرستش خدایان ساخته شده است. همانند این ابنیه به جا مانده، از زیگورات اور، زیگورات اتمنانکی، زیگورات انلیل، زیگورات لارسا، زیگورات دور شاروکین در عراق نیز، می توان نام برد. پرستشگاه چغازنبیل و دوراونتاش مانند بسیاری از شهرهای دیگر ایلام، در جریان جنگ های ایلام و آشور، در تازِش سال ۶۴۵ ق. م ، سپاه آشور به سرکردگی «آشوربانی‌پال» خراب شدند.
تاریخچه اکتشافات:
در سال ۱۸۹۰ میلادی، زمین شناس سرشناس ژاک دو مورگان گزارش می‌دهد، که در ناحیه چغازنبیل معادن نفت وجود دارد. گویا شرکت نفت ایران، در پی همین گزارش بود که پایه‌گذاری شد. پس از گذشت پنجاه سال، مهندسانی که سرگرم فعالیت های نفتی در چغازنبیل بودند، آجری را یافتند که روی آن نوشته هایی بود. آجر را برای باستان شناسانی که در شوش کاوش می کردند فرستادند؛ و پس از آن یک زنجیره کاوشهایی در چغازنبیل انجام شد، که به کشف معبد چغازنبیل، و آثار مهم دیگری انجامید.
این بنا نخستین بار توسط، «براون» Boraven کارشناس نیوزلندی شرکت نفت ایران و انگلیس، در سال ۱۹۳۶ میلادی کشف گردید، و طی سالهای ۱۹۵۳ تا ۱۹۶۳ میلادی توسط رومن گیرشمن حفاری گردید.
این بنا سده های متمادی، به شکل زنبیلی واژگون در زیر خاک دفن بود. تا اینکه به دست رومن گیرشمن فرانسوی، در زمان پهلوی دوم، از آن خاکبرداری گردید. اگر چه خاکبرداری از این بنا، موجب تکمیل دانش دنیا، نسبت به پیشینه باستانی ایرانیان گردید. پس از گذشت حدود ۵۰ سال از این کشف، به دلیل بی دفاع گذاشتن این بنا، در برابر عوامل فرساینده طبیعی، آسیب های فراوانی به این بنای خشتی – گلی، خصوصا طبقات بالایی آن وارد شد.
اندازه چغازنبیل:
بلندی آغازین آن ۵۲ متر و ۵ طبقه بوده. امروزه ارتفاع آن ۲۵ مترف و تنها ۲ طبقه و نیم از آن باقی مانده است. زیر بنای چغازنبیل یک مربع ۱۰۵/۲۰ × ۱۰۵/۲۰ متر است، یعنی دو برابر یک زمین فوتبال.
