تاریخچه و معرفی برج آزادی :
برج آزادی یکی از جاذبه های گردشگری شهر تهران به شمار می آید. و در اصل، به عنوان نماد پایتخت ایران، در آستانه برپایی جشن های دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی بنا گردید.
حکومت پهلوی، از سال ۱۳۳۹ تصمیم به ساخت بنای یاد بودی، در مدخل غربی تهران (سه راه مهرآباد) گرفت. در واقع در ابتدا قرار بود؛ بنایی به شکل طاق نصرت بنا گردد؛ اما با تخصیص اعتبارات اعلام می شود. که طرح طاق نصرت عظمت کافی را ندارد. در نتیجه در شهریور سال ۱۳۴۵ طی فراخوانی در روزنامه‌ها، از معماران دعوت میشود؛ تا طرح‌های خود را ارسال نمایند. در آخر، طرح حسین امانت از دانشگاه تهران برنده شد. وی مامور ساخت میدانی در پایتخت شد، که نمادی برای ایران مدرن شد. و علاوه بر تاثیر بصری، پیشینه تاریخی، فرهنگی و هنری این کشور را نیز نمایش میدهد.
ساخت برج آزادی :
ساخت برج آزادی در ۱۱ آبان ۱۳۴۸ آغاز و به مدت ۲۸ ماه طول کشید تا اینکه در ۲۴ مهرماه ۱۳۵۰ با حضور ۳۰۰۰ مهمان داخلی و خارجی افتتاح گردید. هم چنین در روز افتتاحیه، برای نخستین بار از منشور کوروش رونمایی شد؛ تا این منشور ۲۵۰۰ ساله پلی برای پیوند میان تاریخ باستان ایران، و وضعیت رو به توسعه آن زمان کشور باشد. این برج ، به یک باره در سال ۱۳۵۰ تکمیل نشد. و فقط شامل ساختمان برج و بخش زیرزمین می‌شد. دولت وقت در سال ۱۳۵۳ تصمیم گرفت، موزه‌ای زیر فضای میدان و برج آزادی در عمق ۱۵ متری بسازد.
پس از افتتاح ، مسئولیت نگهداری آن به وزارت فرهنگ و هنر واگذار گردید. و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، نیز همین روند ادامه پیدا نمود. و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید. البته در زمان حال، مسئولیت اداره برج آزادی را، بنیاد رودکی بر عهده دارد.
همانطور که ذکر شد، نام اولیه برج آزادی، برج شهیاد بود. اما از آنجا که در جریان تظاهرات و مبارزات انقلاب ایران، مردم برای تجمع‌های مختلف از این میدان استفاده می‌کردند. نام آن پس از پیروزی انقلاب به میدان و برج آزادی تغییر میکند. از سال ۱۳۵۷ تاکنون، به‌عنوان محلی برای اجرای برنامه‌های مرتبط با پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل گردید.
برج آزادی در سال ۱۳۵۳ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. و همچنین در کنار برج میلاد تهران، یکی از دو نماد معروف و اصلی معرفی شهر تهران هستند.
طراح و معمار برج آزادی :
حسین امانت طراح برج شهیاد (آزادی) در تهران است. که به مناسبت یاد بود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران، و به عنوان نمادی از «ایران مدرن» و نشانی از «دروازه تمدن بزرگ» در سده بیستم بنا گردید. وی در آن روزگار ۲۴ سال سن داشت. و دانش آموخته دانشکده هنرهای زیبا بود. برج آزادی از سال ۱۳۹۲ با وضعیت تخریبی نگران‌کننده‌ای روبرو است.
موقعیت جغرافیایی :
برج آزادی در وسط میدان آزادی شهر تهران قرار دارد. میدان آزادی از غرب با بزرگراه شهید لشگری، شرق با خیابان آزادی، جنوب با بزرگراه سعیدی و از شمال با بزرگراه جناح همجواری دارد.
این برج در نزدیکی یکی از مبادی ورودی و خروجی تهران قرار دارد؛ که همه روزه سفرهای درون شهری و برون شهری بسیاری از طریق آن انجام میگیرد. در اصل ضلع شمال غربی این میدان به ترمینال‌های مسافربری، ایستگاه‌های تاکسی، مینی‌بوس و اتوبوس اختصاص یافت. در ضلع شمال شرقی ساختمان هایی با کاربری های اداری و تجاری و کیوسک‌های روزنامه فروشی، بلیط‌فروشی و… وجود دارد، در ضلع جنوب شرقی فضای سبز پارک المهدی و در ضلع جنوب غربی سازمان ملی نقشه‌برداری و محدوده ای از فرودگاه مهرآباد قرار دارد.
دانستنی های جالب برج آزادی :
معماری آزادی تلفیقی از معماری ساسانی، هخامنشی و نمادهایی از معماری پس از اسلام در ایران میباشد.
به گفته معمار آزادی، حسین امانت، نقوشی که در میدان وجود دارد و باغچه‌ها و گل‌کاری‌ها را شکل میدهد، الهام گرفته از طرح داخل گنبد شیخ لطف‌الله اصفهان است.
طرح آب‌نما و فواره هم ملهم از باغ‌های ایرانی است. و همین‌طور شیب میدان با دقت به‌منظور خاصی طراحی گردیده است.
ارتفاع برج ۴۵ متر می باشد. و چون نزدیک فرودگاه مهرآباد واقع شده، نمی‌شد بلندتر از این ساخته شود.
معمار قصد داشته وقتی فردی به بنا نزدیک میشود ناخودآگاه سرش را به سمت بالا متمایل نماید.
قوس اصلی میان برج آزادی، نمادی از طاق کسری مربوط به دوره پیش از اسلام و دوره ساسانی می باشد. و قوس بالایی آن‌هم نیز یک قوس شکسته است.
نقش‌های داخلی برج آزادی، تلفیقی از سنت و مدرنیسم میباشد، به‌خصوص سقف طبقه دوم.
در ورودی آزادی هر یک از لنگه‌های سنگی درب‌ها وزنی حدود ۳/۵ تن دارد.
جنس درب‌های بکار رفته در برج از سنگ گرانیت است.
