تعریف اموال غیرمنقول :
در لغتنامه، اموال غیرمنقول به معنای غیرقابل حمل میباشد. و این معنا با مباحث حقوقی دارای مناسبت میباشد.. لذا قانونگذار، اموالی را که نتوان، از محلی به محل دیگر نقل نمود، اعم از اینکه اسقترار آنها ذاتی باشد، یا به واسطه عمل انسان، به نحوی که نقل آن مستلزم خرابی یا نقص خود مال یا محل آن شود، را غیرمنقول به حساب می آورد.
نمونه اموال غیر منقول :
خانه، زمین و مصالح ساختمانی همانند در و پنجره (در صورتی که در بنا به کار گرفته شده باشند).
انواع اموال غیر منقول :
الف ـ اموالی که ذاتاً غیرمنقول هستند :
از جمله زمین که شامل اعماق و آنچه در آن وجود دارد؛ میشود. همانند معدن و سنگ و خاک. البته لازم به ذکر است، که چیزی که در سطح یا اعماق زمین وجود دارد. تا هنگامی غیرمنقول به حساب می آید. که از آن جدا نشده باشد. در نتیجه موادی که از زمین استخراج میشود؛ پس از جداشدن از زمین منقول به حساب می آیند.
ب ـ اموالی که بواسطه عمل انسان غیرمنقول است :
اینگونه اموال ذاتاً منقول میباشد. لکن مستقیماً، یا بطور غیرمستقیم، بنحوی به زمین الصاق و یا متصل گردد، که نقل آن میسر نمیباشد. مگر با ایجاد خرابی در خود مال و یا زمین در قانون مدنی موارد اشاره حصری نیستند.
- ابنیه.
- آسیای منصوب در بنا.
- لوله‌ها که برای جریان آب، یا مقاصد دیگر، در زمین یا بنا، بکار رفته باشد.
- آئینه و پرده نقاشی و مجسمه و امثال آنها.
- ثمره و حاصل مادام، که چیده یا درو نشده است، غیرمنقول است.
- اشجار ـ شاخه ـ نهال ـ قلمه که در حکم حاصل و ثمره است. مادام که بریده یا کنده نشده است غیرمنقول است.
در موضوع ثمره و حاصل مساله زمانی مطرح میشود؛ که در زمان اتصال به زمین، مورد معامله قرار بگیرد؛ تشخیص نوع مال دارای آثار حقوقی زیر میباشد:
- اموال غیرمنقول اتباع خارجی در ایران مشمول حکم مقرر در ماده ۸ قانون مدنی میباشد.
- توقیف اموال غیرمنقول تابع تشریفات خاص میباشد.
- تشخیص صلاحیت دادگاهها.
- مدت مرور زمان که اصولاً در موارد اموال غیرمنقول موسع میباشد.
ظاهر مادتین ۱۵ و ۱۶ قانون مدنی حاکی از غیرمنقول بودن ثمره و حاصل مورد معامله در زمان اتصال به زمین است. لکن چنانچه قصد و تراضی متعاملین در نظر باشد؛ حداقل بایستی در مورد مشتری منقول تلقی شود، غالب صاحب نظران ثمره و حاصل را منقول میدانند.
ج ـ اموال درحکم غیرمنقول :
اموالی که قانونگذار بنا به ملاحظاتی، احکام راجع به اموال غیرمنقول را در مورد آن مقرر داشته است؛ را اموال در حکم غیرمنقول میدانند. ماده ۱۷ قانون مدنی با قید ۲ شرط پاره‌ای اموال منقول ذاتی را به لحاظ اختصاص یافتن به عمل زراعت در حکم غیرمنقول دانسته، که این دو شرط عبارتند از:
- ذاتاً منقول باشد.
- باید مالک آن را به عمل زراعت یا آبیاری اختصاص داده باشد پس اگر تراکتوری، هم برای هموار کردن راه و هم برای شخم زدن به کار رود، نمی‌توان آن را در حکم غیرمنقول دانست.
د ـ اموال غیرمنقول تبعی :
به اموالی که به تابعیت غیرمنقول، غیرمنقول تلقی میشوند؛ میگویند. که شامل پاره‌ای حقوق و منافع است. گرچه این دسته، از آنجا که غالباً جزء منافع محسوب، و بدین لحاظ ملموس و قابل رؤیت نیست؛ نباید در تقسیم‌بندی داخل شوند. لکن از نظر فایده عملی و به منظور تعیین تکلیف دادرس، مقنن صراحتاً آن را ذکر نمود. از مصادیق این نوع اموال به سه مورد در ماده ۱۸ قانون مدنی اشاره گردید که عبارتند از :
- حق انتفاع از اشیا غیرمنقول، مانند حق عمری و سکنی.
- حق ارتفاق نسبت به ملک غیر مانند حق عبور و حق مجری.
- دعاوی راجع به اموال غیرمنقول، از قبیل تقاضای خلع ید و منبع و بطلان و عدم نفوذ همانند آن
در مورد دعاوی راجع به غیرمنقول که در ماده ۱۸ قانون مدنی به آن اشاره شده . باید توجه داشت که تشخیص اینگونه دعاوی در پاره‌ای موارد مواجه با اشکال است. لذا دادرس لازم و ضروری میباشد. نظر مقنن را استنباط نماید. مثلاً در ماده ۲۰۵ قانون مدنی مال الاجاره عین مستاجره را، از حیث صلاحیت حاکم در حکم غیرمنقول دانسته است. در موارد اجرت المثل املاک، که دعوی ناشی از حق مالکیت است، صراحت ندارد.
کلام آخر :
شرکت ایران ملک در این مطلب به بررسی انواع اموال در نوع غیرمنقول پرداخت. لذا برای بررسی اموال منقول میتوانید به ادامه مطلب مراجعه نمایید.
