باغ کمش:
باغ کُمِش یا باغکُمِش، مرکز دهستان باغ کُمش و روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان پردیس در استان تهران ایران است.
روستایی واقع در حدود ۹ کیلومتری جنوب غربی شهر بومهن. ۷ کیلومتری جنوب شهرک جدید پردیس. ۶ کیلومتری جنوب جادۀ تهران ـ بومهن. و ۳ کیلومتری جنوب روستای سیاه سنگ است. و با ارتفاع ۵۹۹‘۱ متر از سطح دریا قرار دارد.
اغلب خانه ها و تأسیسات روستایی باغکمش در شیب دامنه‌های شرقی و غربی دره، و مسیر رودخانه ای قرار دارد. که محدودۀ آن از شمال روستای سیاه سنگ و غرب روستای استلک وسطا آغاز می‌شود، و به سمت جنوب امتداد می یابد، و از مرکز روستای سیاه‌سنگ می‌گذرد. سپس از یک نقطۀ تنگ و باریک عبور می‌کند، و بار دیگر گشاد می‌شود، و محدودۀ روستای باغکمش را شکل می‌دهد. این دره یا مسیل پس از عبور از مرکز روستای باغکمش و در منتهاالیه جنوبی آن مجدداً تنگ و باریک می‌شود، به‌گونه‌ای که عرض آن به کمتر از ۵ متر می‌رسد. این نقطۀ تنگ و باریک را اهالی روستای باغکمش، «دروازوک» (= دروازۀ کوچک)، یا «تنگ لاتیت» می نامند.
دره و مسیلی که خانه ها، و تأسیسات روستاهای سیاه سنگ و باغ کمش، در سینه کش تپه ماهورهای شرق و غرب، آن احداث گردیده. پس از عبور از محل دروازوک یا تنگ لاتیت به محدودۀ مزرعۀ دربندک. سپس مراتع آقْلَر. و سرانجام به منطقۀ روستای شکربگلو. و ناحیۀ خجیر وارد گردیده. آن‌گاه به سد ماملو ختم می شود.
کوه حد فاصل میان باغکمش و سیاه‌سنگ، آب سیاه نام دارد. و مراتع سمت شمال آن، چال‌گوداغ، و چشمۀ نایب علی نام دارد. که آبریز آن به سمت روستای سعید آباد جاجرود است.
بافت قدیم و مرکز اولیۀ روستا در غرب کارخانۀ سیمان شمال و در سینه‌کش شرقی تپه ماهورهای سمت غرب، مسیل و آبراه درۀ سیاه‌سنگ قرار داشت. اما در چند دهۀ اخیر اغلب محدودۀ توسعه و گسترش یافتۀ خانه های اهالی روستای باغ کمش به سمت شمال شرقی، شمال و شمال غربی بوده است.
نام خانوادگی اهالی این روستا:
نام خانوادگی بیشتر اهالی بومی و اصیل روستای باغکمش، چراغی، شکاری، لاله، یارکریان، پازکی، پازکیان، میرزایی، نقدی، سیری، سوری، شوری، دوهزاری و موسوی است. خانوادۀ شکاری عمدتاً کسانی بودند، که از زمان فتحعلی شاه قاجار (سل ۱۲۱۱-۱۲۵۰ ق/ ۱۷۹۶-۱۸۳۴ م) که منطقۀ خجیر به عنوان شکارگاه سلطنتی مورد حفاظت قرارگرفت، مسئولیت مراقبت و نگهبانی از آنجا را بر عهده داشتند.
جمعیت باغکمش:
جمعیت بومی و اصیل روستای باغکمش حدود ۹۰ خانوار، و جمعیت مهاجر و کارگری آن که عمدتاً در کارخانۀ سیمان شمال کار می‌کنند، بیش از ۲۰۰ خانوار است. کارخانۀ سیمان شمال در ۱۳۳۳ ش/ ۱۹۵۴ م، در سرتاسر جبهۀ جنوب شرقی روستای باغکمش احداث شد، و میان آن و خانه های اهالی و تأسیسات روستا یک خیابان سراسری حایل است.
این روستا در دهستان باغ کمش قرار دارد. و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲،۵۶۶ نفر (۷۵۰ خانوار) بوده است.
محلات روستای باغکمش:
در گذشته روستای باغکمش دارای دو محله به نام های، محلۀ میرزایی ها در سمت شمال شرقی، و محلۀ چراغی ها در سمت جنوب بود. و بخشی از خانه های اهالی این دو محله در جایی قرار داشته، که امروزه تأسیسات کارخانۀ سیمان شمال در آنجا احداث گردیده است. این خانه ها در زمان احداث کارخانه از اهالی خریداری، و سپس تخریب شدند.
بافت تاریخی باغ کمش:
در جنوب محلۀ چراغی ها مسجدی تاریخی و قدیمی به نام مسجد امام حسین (ع) قرار دارد. این مسجد در ۱۳۴۱ ش/ ۱۹۶۲ م، تخریب و نوسازی گردید.
در گذشته در روستای باغکمش دو حمام تاریخی وجود داشت. یکی از این حمام ها که در منتهاالیه جنوبی روستا واقع بود، ظاهراً مربوط به پیش از دورۀ قاجار، و دارای دو قسمت مجزای زنانه و مردانه، و به‌صورت خزینه‌ای بود. بنای این حمام در اواسط دهۀ ۱۳۸۰ ش به طورکامل تخریب، و زمین آن به باغ تبدیل شد.
بنای حمام دیگر در شرق محلۀ چراغی ها و در مجاورت مسیر رودخانه قرار داشت. قدمت این بنا به اواخر دورۀ قاجار می‌رسید. و در پایان دهۀ ۱۳۳۰ ش به حمام دوشی تبدیل گردیده بود. و تا آخرین سالهای دهۀ ۱۳۷۰ ش از آن بهره‌برداری می‌شد، اما از آن پس متروکه شد و به‌مرور بخشهایی از سقف آن به سبب قرارگرفتن در مجاورت خیابان تخریب گردید؛ در اواخر دهۀ ۱۳۸۰ ش با خاک و نخاله‌های ساختمانی پر شد و امروزه (۱۳۹۱ ش) اثری از آن وجود ندارد. به گفتۀ اهالیِ محل اگر خاک ها و آوار ریخته شده به داخل بنای حمام تخلیه شود، به وضوح می‌توان ساختمان آن را مشاهده نمود.
مسجد صاحب الزمان روستای باغ کمش:
مسجد نوساز دیگری به نام مسجد صاحب‌الزمان (ع) در جنوب محلۀ میرزایی ها وجود دارد؛ که در ۱۳۶۱ ش بنا گردید. این مسجد دارای ابعاد ۱۴ × ۲۳ متر است. و با مصالح آهن، آجر، سنگ و سیمان بنا شده، و دارای ترکیب موزون و استحکام بالایی است.
مسجد صاحب‌الزمان (ع) که در مجاورت خیابان اصلی و مرکزی روستای باغکمش و در شمال و روبه‌روی کارخانۀ سیمان شمال واقع گردیده، دارای حیاطی نسبتاً بزرگ در جنوب و غرب است. گرداگرد حیاط، دیواری به ارتفاع حدود یک متر با مصالح سنگ و سیمان، و بر روی آن، نرده‌های فلزی سبز رنگی وجود دارد.
مدرسه روستای باغکمش:
همچنین در روستای باغ کمش مدرسه ای در اواسط دهۀ ۱۳۳۰ ش توسط مسئولین کارخانۀ سیمان شمال احداث شده بود. که در داخل محوطۀ کارخانه قرار داشت؛ اما در سال (۱۳۹۱ ش) تعطیل شده است. مدارس دیگری در این روستا وجود دارد که در حال انجام فعالیت هستند.
آب آشامیدنی روستا:
آب آشامیدنی و مصرفی اهالی روستای باغ کمش در گذشته از طریق قنات و سرخ چشمه تأمین می شد، اما به دنبال توسعۀ ساخت‌وساز و افزایش جمعیت روستا و نبود سیستم دفع فاضلاب، آب قنات آلوده شده، و ادارۀ بهداشت اهالی را از مصرف آن منع کرده است. در شرایط فعلی، اهالی این روستا آب آشامیدنی خود را به‌وسیلۀ ظروف از سرخ چشمه که در سمت جنوب غربی روستا قرار دارد، تأمین می‌کنند، اما آب مصرفی از همان قنات و سیستم لوله‌کشی در دسترس آنان قرار می‌گیرد.
باغکمش روستایی بزرگ و نسبتاً پرجمعیت است، اما وضعیت سامان‌دهی و عمران و آبادانی خیابان ها و کوچه های آن مطلوب نیست. مشکل عمدۀ اهالی این روستا، گرد و خاک و غبار حاصل از فعالیت کارخانۀ سیمان شمال است. که بر روی همه چیزِ روستا، حتى درختان، لایه‌ای از خاک بر جای گذاشته است.
